AKHİSAR KADIN EĞİTİM KÜLTÜR SANAT VE DAYANIŞMA DERNEĞİ
Etiket

Wayuu

Wayuu Çanta

Wayuu Çantanın Gizemli Yolculuğu:

Wayuu çantanın yapımını öğrenmek için İzmir Yakaköy Tanıtma Koruma Derneğinin açmış olduğu kursa dört arkadaşımızla beraber gidip gelmeye başladık. Çantaları ilk gördüğümde renklerine ve güzelliklerine bayıldım. Elime daha önce hiç tığ almamış biri olarak herhalde başaramam diye düşündüm. Ama başlamak bitirmenin yarısıdır sözü bende hayata geçti, başarmıştım. Daha sonra Wayuu çanta yapımının kursunu derneğimiz tarafından verebilir miyiz dedik ve kolları sıvadık. Önce Wayuu nedir diye bilgi toplamak amacıyla kimi blog sayfalarını okudukça karşıma çok ilginç ve bir o kadar da düşündürücü bilgiler çıktı. Wayuu adı aslında etnik kökenli geleneksel güneş, kum, ve rüzgar halkı olarak bilinen anaerkil bir topluluğa aittir. Kolombiya’nın kuzeydoğusundaki bir çöl bölgesi olan La Guajina Yarımadasında yaşamaktadırlar. Kabile geleneklerini yaşatmak için hükümet, İspanya ve tabiat ana ile savaşmak zorunda kalmış bir topluluktur. Bu bölgedeki kamu hizmetlerinden yoksunluk, yüksek düzeyde sosyal eşitsizlik, aşırı yoksulluk toplumun yapısını onursuz bir yaşama sürüklese de atalarından kalma  etnik dokumacılık ile ayakta kalmayı başarmışlardır. Yaptıkları ürünlerde yaşamda nasıl hissettiklerini ifade etmektedirler. Nüfusun %84’ü yoksuldur. 10 kişiden 6′ sı okuma yazma bilmemektedir. Çocuklar okula ulaşabilmek için 3 saat yürümek zorundadır.  Ülkedeki çocuk ölümlerinin %34’ü bu bölgededir. Devletten gelen yoksulluk desteği yok denecek kadar azdır. İş olanakları olmaması belkide en büyük sıkıntıdır. Eğitim ve ekonomi eksikliğine ek olarak küresel ısınma ve kuraklıklarla birlikte kabilenin sürdürülebilir tarım yaratma kabiliyetlerini etkilemiştir. Kuraklık ekinler ve hayvancılığı tehdit etmektedir. Wayuu kabilesinin küçük izole topluluklar halinde canlı tuttukları bir dizi dini ritüelleri vardır. Bu geleneklerden biri de ergen hapsedilme törenidir. Majayuta (genç kız) topluma iyi yetiştirme davranışlarını öğretmektir.  Genç kızı boş bir odaya yüksek bir hamakta yatırırlar. Annesi ve büyükannesi dışında herhangi biriyle konuşması yasaktır. Kimse onu göremez. Geceleri ona acı bir içki içirirler ve onu yüksek bir hamakta yatırırlar. Kendileri de görmesin diye bir çarşafla ayırırlar ve onu bir tutucuya koyarlar. Bu ayin 1 ay ile 1 yıl arasında sürer. Genç kız hapishanenin talimatlarına uyduğu taktirde kadının doğurganlık ve menstrüasyon sorunları yaşamayacağına inanılır. Wayuu inancına göre walekete(örümcek) ilk adet günlerinde kendilerine miras kalan dokuma sanatının inceliklerini, yemek yapmayı, toplum içinde nasıl davranacağını, ne zaman konuşması ve ne zaman susması gerektiğini, eşin ve annenin rolünü, geleneksel tıbbın önemini  öğretir. Bu zaman sonunda genç kızı sabahın erken bir saatinde soğuk su ile kirleri ve kötü düşünceleri arındırması için yıkarlar. Saçını müreffeh bir hayatı olan bir kadına kestirirler. Büyükanne veya annesi kızının ayrıldığını babaya bildirirler. Büyük bir parti düzenlenir. Ona dokuma bir battaniye ile birlikte kolye ve küpeler verirler. Bu ritüel genç kızın yeni bir evreye girdiğini ve hayatındaki değişikliklerin önemini göstermek için yapılır. Davranışları tamamen değişir ve bir kadın olarak tanınır. Kadınlar, klanlarının yöneticileridir. Önemli siyasi roller oynarlar. Bağımsız bir figürdürler ve aktif olarak temel siyasi ve ekonomik faaliyetleri düzenlemek için topluluklarını organize ederler. Ayrıca köklerini korumak ve genişlemekten sorumludurlar. Kabiledeki kadınların evlere sahip olması ve aileleri yönetmesi gerçeği ile benzersizdirler. Babalar ise hayvancılık ve toprakla uğraşırlar. Ayrıca inci dalıcılığı yaparlar. Bir kadın evlendiğinde evliliği temsil etmesi için bir yüzük veya bir sembol kullanmaz. Bağlılıkları sözleridir. Graciela Cotes  Wayuu topluluk lideri “Bizler sözlerimizi kelimelerle dile getiririz.” der (Miguel A. Contes radio nacionel) 2017 yılındaki bir söyleşisinde.

Kolombiya’da uyuşturucu ile mücadele etmek amacıyla yapılan çalışmalarda Waayuu kabilesi incelenirken doğal kök boyasıyla yapılan keten, kenevir dokumaları unesco temsilcisinin dikkatini çekmiştir. Aldığı dokumaları, heybeleri,  çantaları ve battaniyeleri aktivist kadın kuruluşları ile beraber satışlarını yaparak elde ettikleri gelir ile yörede okul hastane ve eğitime harcanmasında öncülük etmiştir. Yöredeki kadınların da bu konuda bilinçlenmesi, ticaret destekleri, yörenin turizmi ve tanıtımı sayesinde tüm dünyaya çantaları dokumaları onların birer duygu yansıması olan motiflerini tanıtmıştır.

Tüm dünyada kadınların ürettiklerinin karşılığını alması dileğiyle

Yazar: Cevriye EMRE